Tìm hiểu về xét nghiệm tế bào NK

Nội dung bài viết

Khả năng của các tế bào tiêu diệt tự nhiên (tế bào NK) bao gồm phát hiện và tiêu diệt các tế bào ác tính là nên tảng của một liệu pháp tế bào miễn dịch điều trị ung thư. Khác với các tế bào lympho có hoạt tính gây độc tế bào như tế bào T CD8, tế bào NK không bị giới hạn bởi sự tương tác đặc hiệu. Do vậy hoạt động của tế bào NK có thể được đánh giá thông qua một số xét nghiệm, từ đó các bác sĩ thu thập dữ liệu quan trọng để xây dựng phác đồ điều trị cho từng bệnh nhân.

1. Xét nghiệm đặc trưng tế bào NK

Tế bào NK chiếm khoảng 5% -15% tổng số tế bào lympho trong máu. Chúng được đặc trưng bởi dấu ấn bề mặt CD56 dương tính, CD3 âm tính. Nhóm tế bào NK biểu hiện nhiều CD56 (CD56bright) có khả năng tăng sinh nhiều nhưng hoạt tính gây độc tế bào kém (cần kích thích bên ngoài hỗ trợ). Ngược lại nhóm tế bào NK biểu hiện ít CD56 (CD56dim) chiếm tỉ lệ thấp, biểu hiện thêm CD16, có khả năng gây độc tế bào ngay cả khi không có kích thích.

Với các đặc trưng trên, tế bào NK có thể được phân lập từ tế bào đơn nhân máu ngoại vi (PBMC) bằng cách phương pháp phân loại từ tính hoặc phân tích tế bào theo dòng chảy (Hình 1). Các phương pháp này giúp đánh giá tỉ lệ tế bào NK có trong máu người bệnh. Tế bào NK sau khi phân tách có thể được sử dụng trong các xét nghiệm chức năng phân tích tăng sinh và tiêu diệt tế bào khối u.

xet-nghiem-te-bao-nk-1

Hình 1. Phân tích tế bào theo dòng chảy xác định tỉ lệ tế bào NK. Hỗn hợp tế bào được nhuộm với các dấu ấn đặc trưng của tế bào NK. Tế bào NK được xác định là CD3 âm tính, CD56 dương tính và CD16 dương tính/âm tính.

2. Xét nghiệm khả năng tăng sinh và chức năng của tế bào NK

Nuôi cấy tăng số lượng tế bào sau phân tách cho phép đánh giá trực tiếp hoạt động của liệu pháp điều trị dựa trên loại tế bào đó. Trong quá trình nuôi cấy, một số cytokine hay thuốc phân tử nhỏ được sử dụng để tăng cường khả năng tăng sinh của tế bào NK. Khả năng tăng sinh được đánh giá bằng phương pháp phân tích tế bào theo dòng chảy. Trước khi nuôi cấy, tế bào NK được nhuộm với chất phát huỳnh quang, sau mỗi lần phân chia (số lượng tế bào tăng gấp đôi) thì tín hiệu huỳnh quang giảm đi một nửa. Dựa trên mức độ giảm của tín hiệu huỳnh quang có thể đánh giá số lần tăng sinh trong một khoảng thời gian nhất định, từ đó lựa chọn phương án tăng sinh tối ưu cho từng loại tế bào NK. Phương pháp phân tích tế bào theo dòng chảy cũng có thể xác định hoạt động chức năng mạnh hay yếu của tế bào NK thông qua khả năng tiết các cytokine như IFNγ (Hình 2), granzyme B, perforin hoặc sự biểu hiện LAMP-1 (CD107a) ở bề mặt tế bào.

xet-nghiem-te-bao-nk-2

Hình 2. Dữ liệu dựa trên phương pháp đo tế bào dòng chảy thể hiện sự tăng sinh tế bào NK (biểu đồ bên trái) và hoạt động chức năng (biểu đồ bên phải).

3. Xét nghiệm khả năng tiêu diệt tế bào khối u

Tế bào NK có thể được kích thích bằng nhiều loại tín hiệu khác nhau trong quá trình nuôi cấy, chẳng hạn như: kháng thể (ví dụ, Cetuximab) hoặc cytokine kích hoạt (IL-12/IL-15), sau đó được kiểm tra khả năng tiêu diệt khối u mục tiêu (Hình 3). Tế bào NK có hoạt tính được đồng nuôi cấy với dòng tế bào ung thư. Sau đó số lượng của tế bào ung thư tồn tại theo thời gian được đánh giá động học và sự chết theo chương trình của chúng được đánh giá thông qua các tín hiệu caspase.

xet-nghiem-te-bao-nk-3

Hình 3. Dữ liệu so sánh hoạt động của tế bào NK dựa trên khả năng tiêu diệt khối u

Các xét nghiệm trên có thể áp dụng cho các nghiên cứu về miễn dịch và do đó cung cấp các phương pháp quan trọng và đáng tin cậy để đánh giá chức năng tế bào NK và cũng như các liệu pháp điều trị sử dụng loại tế bào này.

--------------------------------------------------------------------------
Để tìm hiểu thêm về kiến thức, vui lòng liên hệ với Mescells:
Văn phòng đại diện Nhật Bản: 〒175-0094 Tokyo, Itabashi ku, Narimasu 5-6-15
Hotline: 0936 588 688
Email: institute@mescells.com